Учебная весна

Александр Степанович Грин. Наказание

I

 Вертлюга отправился на чердак с подручным "закреплять болты".  Оба сели
на  балку,  усыпанную голубиным пометом,  и,  вынув  бутылку  спирта,  стали
опохмеляться.
     Накануне,  по  случаю  воскресенья,  было  большое пьянство,  а  теперь
жестоко болела голова,  нудило,  и  по  всему телу струилась мелкая ознобная
дрожь.  Вертлюга,  глотнув из бутылки, закусил луковицей и сказал, передавая
напиток подручному:
     - Ну-ка, благословясь!
     Подручный сделал благоговейное лицо  и  осторожно потянул из  горлышка.
Глаза его заслезились,  на  скулах выступили красные пятна.  Он оторвался от
бутылки,  перевел дух  и  бойко сплюнул.  Это  был  крупный молодой парень с
жестким лицом.
     - Чудесно!  -  сказал Вертлюга,  глотая слюну.  - Совсем другой человек
стал!
     В  полутемной  прохладе  чердака  стало  как  будто  светлее.  Приятели
посидели молча,  смакуя желанное удовлетворение.  Затем Вертлюга встал, взял
большой французский ключ и  деловито,  сосредоточенно подвинул гайку.  Болты
держались крепко,  но  совершить хотя бы и  бесполезное действие требовалось
для "очистки совести".
     - Идем,  Дмитрич,  - сказал подручный, - болты эти в своем виде сто лет
просуществуют.
     - А все ж!  -  отозвался Вертлюга, сходя по лестнице. - Бутылку в песок
зарой, заглянем еще сюда.
     Подручный  спрятал  бутылку,  и  оба  сошли  вниз,  в  грохот  и  суету
деревообделочной  мастерской.   Восемь  машин   разных  величин  и   систем,
сотрясаясь от  напряжения,  выбрасывали одну  за  другой гладко обстроганные
доски.  Шипя,  как  волчки,  или  же  резко жужжа,  вихренно вертелись ножи,
мягкая,  сыроватая,  напоминающая мыльную пену,  бесконечным кружевом ползла
из-под них стружка.

(Незнакомые слова)(синонимы)

балка- сволок, бревно, расстрел, овраг.
опохмеляться- поправиться, причаститься, подлечиться.
деловито- практично, путево, предприимчиво.
деревообделочной-древообделочный.

Մայրենի 23․03․2023

Կետադրության օր

Կետադրում ենք տեքստը:

Ընկեր, սպասիր ինձ, որ կարողանանք միասին բարձրանալ այնտեղ լեռան գագաթը: Դու ամեն ինչ արագ՛ մոռանալով առաջ ես շարժվում, իսկ ինձ համար դժվար է, այդքան արագ ընթանալը: Խնդիրները մեզնից մեծ ջանքեր պահանջող ուժասպառ են անում, և մի պահ հասկանում ես, որ հանգստի կարիք ունես․ ու ոչինչ չանելն է երազվում: Ես բարեբախտաբար՛ հաղթահարել եմ ․ ոչինչ չանելը, բայց այդքան արագ գնալ և անսպառ վազել դժվարանում եմ: Քո արկածների հանդեպ սերը երբեմն մոռանում է ․իմ անդունդներից ունեցած վախերի մասին: Շատ արագ՛ գնալիս ստիպված ես լինելու կանգ առնել, իսկ կանգ առնելը կարող է հետդարձի սկիզբ դառնալ․ գիտե՞ս: Հիմա եղանակը լավն է, գալիս ե՞ս: Հիմա ես կգամ քո ետևից․ լեռը մեզ է սպասում մենք բարձրանալուն: Գնացինք՛:

Լրացուցիչ կրթություն (տանը)

  • Ընդգծված բաղադրյալ բառերը փոխարինի՛ր բառակապակցություններով:

Անսահման հզորություն ու անսանձ գոռոզություն ուներ Թեմուրը: Միջնադարի ոչ մի քաղաք չէր կարող համեմատվել նրա նոր մայրաքաղաքի հետ: Ճարտարապետի ձին մի օր կորել էր այդ քաղաքի ամենամեծ պարտեզում և մեկամսյա որոնումներից հետո հազիվ գտնվել: Թեմուրն իր մայրաքաղաքի՝ Սամարղանդի շրջակայքի գյուղերն անվանել էր Բաղդադ, Կահիրե, Դամասկոս, որ աշխարհի մեծագույն քաղաքները որպես աննշան գյուղեր տեսներ:

Անսահման-Երկիր, Ծանր-Միջնադար, Ամենամեծ-Սյուն, Մեկամսյա-Ուրախություն, Ազատ-Շրջակայք, Մեծագույն-Մարդ, Աննշան-Թուղթ․

  • Ընդգծված բաղադրյալ բառերը փոխարինի՛ր բառակապակցություններով:

Մարգարտահատիկները տարբեր մեծության են լինում: Աշխարհում ամենամեծը լոնդոնյան թանգարանի մեծահռչակ ութսունհինգ գրամանոց մարգարիտն է:

Համպարը թանկարժեք նյութ է, որը գործածվում է լավագույն օծանելիքների արտադրության մեջ: Դա սևավուն, քարանման նյութ է, որը միայն կաշալոտի աղիներում է լինում: Դա մեծ մասամբ հանում են տեգահար կաշալոտի աղիներից, բայց երբեմն ծովափին էլ կարող են գտնել:

Մեծ-Մարգարտահատիկներ, Ամենամեծ լոնդոնյան-Արձանն, Հինգ-Գրամանոց, Թանկարժեք-Գինի, Սևավուն-Պիտջակ, Քարանման-Արձան, Տեգահար-Մարդ։

Ամփոփ աշխատանք

1.Գրիր տասնորդական կոտորակներ (հինգ օրինակ):

14/10, 155/100, 1000/1000, 45/10, 611/100.
2. Վերը գրածդ թվերը դասավորիր նվազման կարգով։

1000/1000, 611/100, 155/100, 45/10, 14/10.
3. Գրիր հինգ զույգ տասնորդական կոտորակներ, համեմատիր յուրաքանչյուր զույգի թվերը։

45/10= 4,5. 4<5

65/10= 6,5. 6>5

189/100= 1,89. 1<89

8585/1000= 8,585. 8<585

14/10= 1,4. 1<4
4. Գրիր երկու տասնորդական կոտորակ, գումարիր գրածդ տասնորդական կոտորակները երկու  եղանակով։

611/100+155/100= 766/100

6,11+1,55= 7,66
5. Գրիր երկու տասնորդական կոտորակ, մեծից հանիր փոքրը, կատարիր գործողությունը երկու  եղանակով։

611/100-155/100= 456/100

6,11-1,55= 4,56
6. Գրիր տասնորդական կոտորակներ, ընդգծիր յուրաքանչյուր թվի  ամբողջ մասը  (հինգ օրինակ):

56/10= 5,6

555/100= 5,55

4010/1000= 4,010

52/10= 5,2

146/100= 1,46
7. Գրիր տասնորդական կոտորակներ, ընդգծիր յուրաքանչյուր թվի կոտորակային մասը  (հինգ օրինակ):

56/10= 5,6

555/100= 5,55

4010/1000= 4,010

52/10= 5,2

146/100= 1,46


8.Հորինիր այնպիսի խնդիր, որում առկա թվերը լինեն տասնորդական կոտորակներ։

Ընկեր Լիաննան դասարանին մի հանձնարարություն տվեց, այդ հանձնարարությունն էր․ 12/10+200/100 ի՞նչ է հավասար։ Լիան միանգամից պատասխանեց այդ հարցի։ Ի՞նչպես պատասխանեց Լիան։

Լուծում․ 12/10+200/100= 212/100

Պատ՝․ 212/100


Պարապունք 84

Պարապմունք 84.
Տասնորդական կոտորակների հանումը
Առաջադրանքներ

1. Գրիր տասնորդական կոտորակներ, ներկայացրու սովորական կոտորակի տեսքով, կատարիր հանում, ուշադիր եղիր, որ կոտորակի հայտարարները լինեն նույնը։
Օրինակ`
1, 2-0,1=12/10-1/10=11/10=1,1
Շարունակիր գրել ևս տաս օրինակ։

1,3-0,3=13/10-3/10=10/10= 1,0

2,5-1,4=25/10-14/10=11/10= 1,1

4,5-2,5=45/10-25/10=20/10= 2,0

8,7-5,5=87/10-55/10=32/10= 3,3

9,8-8,5=98/10-85/10=13/10= 1,3

2. Գրիր տասնորդական կոտորակներ, ներկայացրու սովորական կոտորակի տեսքով, կատարիր հանում, ուշադիր եղիր, որ կոտորակի հայտարարները լինեն տարբեր։
Օրինակ`
41,21-1,1=4121/100-11/10=
=4121/100-110/100=4011/100=40,11
Շարունակիր գրել ևս հինգ օրինակ։

1,45-1,4=145/100-14/10=131/100= 1,31

2,22-1,1=222/100-11/10=211/100= 2,11

2,521-1,85=2521/1000-185/100=2336/1000= 2,336

5,25-4,2=525/100-42/10=483/100=4,83

6,450-5,10=6450/1000-510/100=5940/1000=5,940


3․ Ամբողջ թվից հանիր տասնորդական կոտորակ,
օրինակ՝
5-0,3=5,0-0,3=4,7
Գրիր ևս հինգ օրինակ:

6-0,2=6,0-0,2=

4․ Տասնորդական կոտորակից հանիր ամբողջ թիվ, օրինակ՝
4,6-3=4,6-3,0=1, 6
Գրիր ևս հինգ օրինակ:

Խնդիրներ կրկնողության համար․


Մայրենի 20․03․2023

Լրացուցիչ կրթություն (տանը)

  • Կարդում ենք, սովորում պատմել Դինո Բուցատիի «Կորսված օրերը» պատմվածքը:
  • Գտնում ենք մգեցված բառերի բացատրությունները և գրում բլոգում:

Կորսված օրերը

Մի քանի օր հետո, ինչ դարձել էր շքեղ ամառանոցի տեր, Էռնեստ Կաձիրան, տուն վերադառնալով, հեռվից նկատեց մի մարդու, ով, մի արկղ ուսերի վրա դրած, դուրս ելավ ցանկապատի երկրորդական դռնից ու այն դրեց մի բեռնատարի վրա: Չհասցրեց հասնել նրան` նախքան նա կմեկներ: Այդժամ նստեց մեքենան ու գնաց նրա ետևից: Բեռնատարը գնաց երկար, մինչև քաղաքի ամենահեռու ծայրամասը ու կանգ առավ մի ձորի պռնկին:
Կաձիրան իջավ մեքենայից ու գնաց տեսնելու: Անծանոթը վայր բերեց արկղը բեռնատարի վրայից ու մի քանի քայլ անելուց հետո այն շպրտեց քարափին, ուր լցված էին արդեն հազարավոր այդպիսի արկղեր:
Մոտեցավ այդ մարդուն ու հարցրեց.
-Տեսա, թե ինչպես այս արկղը դու տարար իմ այգուց: Ի՞նչ կար դրա մեջ: Եվ ի՞նչ են նշանակում այս բոլոր արկղերը:
Մարդը նայեց նրա ու ժպտաց.
-Դրանցից դեռ էլի կան բեռնատարի վրա, որ պիտի դեն նետվեն: Չգիտե՞ս: Դրանք օրեր են:
-Ի՞նչ օրեր:
-Քո օրերը:
-Իմ օրե՞րը:
-Քո կորսված օրերը: Օրերը, որ դու կորցրել ես: Դրանց սպասում էիր, ճի՞շտ է: Դրանք եկան: Ի՞նչ արեցիր դրանց հետ: Նայի՛ր դրանց, անփոփոխ են, դեռևս լիքը: Իսկ հիմա՞:
Կաձիրան նայեց: Կազմել էին մի ահռելի կույտ: Դարալանջով իջավ ներքև ու բացեց դրանցից մեկը:
Ներսում մի աշնանային ճանապարհ էր, իսկ ծայրին՝ Գրացիելան էր՝ իր հարսնացուն, ով հեռանում էր ընդմիշտ: Իսկ ինքը նրան նույնիսկ չէր կանչում:
Բացեց մեկ ուրիշը ու դրա մեջ տեսավ հիվանդանոցային մի սենյակ, իսկ մահճակալին՝ իր եղբայր Ջոզուեին, որի վիճակը վատ էր, որը նրան էր սպասում: Բայց ինքը գործերով ինչ-որ տեղ էր մեկնել:
Բացեց երրորդը: Հինավուրց խունացած տան ճաղերի ետևում Դակն էր` իր հավատարիմ գամփռը, որ սպասում էր նրան արդեն երկու տարի, և որի կաշին ու ոսկորներն էին մնացել: Իսկ ինքը չէր էլ մտածում վերադառնալու մասին:
Ինչ-որ ցավ զգաց իր ներսում՝ ստամոքսի մեջ: Բեռնաթափող մարդը կանգնած էր ուղիղ ձորի պռնկին, անշարժ՝ որպես դահիճ:
-Պարո՛ն, -գոռաց Կաձիրան. -Լսեցե՛ք: Թողե՛ք, գոնե այդ երեք օրերը վերցնեմ: Աղաչո՛ւմ եմ ձեզ: Գոնե այդ երեքը: Ես հարուստ եմ: Ձեզ կտամ ինչ-որ ուզենաք:
Բեռնաթափող մարդը մի շարժում արեց աջ ձեռքով, կարծես մատնանշելու համար մի անհասանելի կետ, կարծես ասելու համար, թե արդեն չափազանց ուշ է և ոչ մի դարմանում այլևս հնարավոր չէ: Հետո չքացավ օդի մեջ, ու վայրկենապես անհետացավ նաև առեղծվածային արկղերի ահռելի կույտը:
Ու թանձրանում էր գիշերվա խավարը:

Պռնկի-Ծայրեծրի

Կորսված- Կորցրած

Ահռելի- Ծայրահեղ աստիճանի՝ չափերի հասած

Դարալանջ- Դարի լանջ, լեռնալանջ

Խունացած- Գույնը գցած

Կաշին ոսկորներն էին մնացել- նիհարել

Դահիճ-  Պատիժը (մահապատիժը, մարմնական չարչարանքները ևն) գործադրող պաշտոնյա

Մատնանշել- Մատով ցույց տալ, մատնացույց անել

Դարման- Ելք, հնարք, միջոց

Չքանալ- Անհետանալ

Վայրկենապես- Վայրկենական կերպով, անմիջապես, իսկույն

Թանձրանալ- Պնդանալ, ջրիկությունը կորցնել

Պարապունք 83

1124.

ա) 3,56- 2,14= 1,42

բ) 81,22- 53,12= 28,10

գ) 111,782- 65,327= 40,455

դ) 17,1- 8,256= 9,156

ե) 0,625- 0,1= 0,525

զ) 7,35- 6,35=1,00

1126.

ա) 0,2

բ) 2,58

գ) 9,58

դ) 0,046

ե) 10,13

զ) 96,78

1128.

ա) 1,036

բ) 3,261

գ) 0,002

դ) 11,388

ե) 51,03

զ) 34,27

1132.

ա) 93/10

բ) 284/ 100

գ) 3681/ 1000

դ) 15,001/ 10000

ե) 2807/ 1000

զ) 30609/ 10000

է) 46893/ 10000

ը) 100202= 100000

1135.

3,385 , 9,428 , 725,11 , 823,12 , 0,93 , 973,14 , 55,675

Մայրենի 17․03

Լեցուն-լցված։

Հակված-տրամադիր։

Շրշել-շրշալ։

Հանց-իբրև։

Ժանյակ-զարդ։

Արտացոլանք-արտացոլում։

Անձանձիր-անձանձրույթ:

Գոչել-բարձր ձայն արձակել:

Տաղտկալի-ձանձրալի:

Քնատ-քնահարամ:

Պրկվել-կցկվել։

Հռետորություն-ճարտասանություն:

Ամենազոր-Աստված։

Մոլեգին-անզսպելի:

Սուրալ-սլանալ:

Պերճախոս-գեղեցիկ լեզու ունեցող:

Մացառուտ-մացառով պատված տեղ:

Արտասվաթոր-որից արտասուք է հոսում:

Միանգամայն-բոլորովին։

  • Գրում ենք պատմվածքը կարդալուց հետո առաջացած մտքերի մասին: Ինչպե՞ս ես հասկացել այն (8-10 նախադասությամբ):

Իմ կարծիքով կա մարդկանց տեսակ, որոնք նման են այս գոռտին, (շատ ինքնավստահ)․

Բայց նույնիսկ ամենա ինքնավստահը չի կարող պաշտպանվել օձից։

Գոռտը ինքնավստահ էր միայն բառերով․ այդ պատճառովել օձը շատ հեշտությամբ կերավ նրան։

Այս պատմվածքը ասում է, որ պետ չէ գովել քեզ անիմաստացնելով ուրիշներին։

Մաթեմ

1. Տասնորդական կոտորակները գրիր կոտորակի տեսքով, հետո կատարիր գործողությունը.

2,3+1,4=23/10+14/10=37/10=3,7
1,4+4,5=14/10+45/10=59/10=5,9
1,12+12, 34=112/100+1234/100=1346/100=13,46
20,09+1,01=2009/100+101/100=2110/100=21,1
101,2+1,9=1012/10+19/10=1031/10=103,1

2,45+2,45=245/100+245/100=490/100=4,9
3,45+13,55=345/100+1355/100=1700/100=17
1,2345+2,2345=12345/10000+22345/10000=34690/10000=3,469
1,2+0,21=1,41
41,34+1,777=43,117

2. Տասնորդական կոտորակները գումարիր սյունաձև

1,25+1,25=2,5
3,01+4,02=7,03
4,45+1,111=5,561
3,67+3,03=6,7
0,01+0, 0009=0,0109
0,2+0,8=1
26,29+1,99=28,28
17,14+15,16=32,30
23,24+25,277=48,517

3.Գրիր 10  հատ տասնորդական կոտորակ, դասավորիր աճման կարգով։

11,5; 58,2; 87,2; 15,3; 86,8; 50,1; 65,2; 78,4; 65,4; 11,1

10,1; 11,5; 15,3; 50,1; 58,2; 64,2; 65,4; 78,4; 86,7; 87,2

4. Գրիր 10  հատ տասնորդական կոտորակ, դասավորիր նվազման կարգով։

10,5; 58,2; 87,2; 15,3; 87,7; 50,1; 65,2; 78,4; 65,4; 10,1

87,2; 86,7; 78,4; 66,4; 65,2; 58,2; 51,1; 15,3; 12,5; 10,1

5. Գրիր 10  հատ տասնորդական կոտորակ, յուրաքանչյուրը գրիր, թե որ բնական թվերի միջև է գտնվում։

Оրինակ 1,456-ը գտնվում է 1 և 2 բնական թվերի միջև։

11,5 — 11;12
58,2 — 58;59
87,2 — 87;88
15,3 — 15;16
86,7 — 86;87
50,1 — 50:51
65,2 — 65; 66
78,4 — 78; 79
65,4 — 65; 66
10,1 — 10; 11

Խնդիրներ։

6. Հեծանվորդը ժամը մեկին հաստատուն արագությամբ  Ա կետից շարժվեց Բ կետը։ Ժամը երեքին, երբ հեծանվորդը Ա կետից գտնվում էր 24կմ հեռավորության վրա, Բ կետից Ա կետ շարժվեց 44կմ/ժ արագությամբ մոտոցիկլավարը և մեկ ժամ հետո նրանք հանդիպեցին։ Գտեք ԱԲ ճանապարհի երկարությունը։

24/2=12
24+12=36
36+44=80

7. Դասարանում կա 30 սովորող։ ​​Դասարանի յուրաքանչյուր աղջիկ հավաքեց 3կգ թղթի թափոն, իսկ յուրաքանչյուր տղա՝ 5կգ, ստացան 122կգ թղթի թափոն։ Քանի՞ աղջիկ և քանի՞ տղա կա դասարանում:

16 աղջիկ և 14 տղա

8. Մայրուղու եզրին իրարից հավասար հեռավորությունների վրա տեղադրված են լուսացույցեր։ Ավտոբուսը առաջինից մինչև չորրորդ լուսացույցը անցնում է 12 վարկյանում։ Քանի՞ վարկյանում ավտոբուսը կանցնի առաջինից մինչև 16-րդ լուսացույցը, եթե նրա արագությունը մնա անփոփոխ։

60 վարկյան